Lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech) tại Việt Nam đang chứng kiến sự phát triển nhanh chóng và đáng kể. Những thay đổi gần đây không chỉ là các điều chỉnh nhỏ, mà còn là một nỗ lực tập trung nhằm xây dựng một khuôn khổ pháp lý vững chắc, thực tiễn và công phu — một khuôn khổ khuyến khích đổi mới sáng tạo đồng thời đảm bảo sự ổn định và an toàn cho nền kinh tế số. Đối với các tổ chức trong và ngoài nước, việc nắm bắt các thay đổi pháp lý này là yếu tố then chốt để lập kế hoạch chiến lược và tuân thủ hiệu quả.
Những Thay Đổi Pháp Lý Chủ Chốt:
Ba thay đổi pháp lý gần đây có vai trò nền tảng đối với định hướng phát triển fintech của Việt Nam gồm:
- Nghị Định số 94/2025/NĐ-CP: Cơ Chế Thử Nghiệm Có Kiểm Soát (Sandbox) trong lĩnh vực Fintech
Có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, Nghị Định số 94/2025/NĐ-CP về Cơ Chế Thử Nghiệm Có Kiểm Soát trong Lĩnh Vực Ngân Hàng (“Cơ Chế Thử Nghiệm Fintech”) thiết lập một môi trường được kiểm soát để thử nghiệm các giải pháp fintech sáng tạo. Nghị định này tập trung vào ba lĩnh vực trọng yếu: chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API), và cho vay ngang hàng (P2P lending).
Việc triển khai cơ chế thử nghiệm này là một phản ứng thực tiễn và được mong đợi từ lâu trước tốc độ phát triển nhanh chóng của công nghệ. Nó cho phép đánh giá rủi ro và lợi ích của các giải pháp fintech mới trong thời gian thực. Giai đoạn thử nghiệm tối đa là hai năm (có thể gia hạn), tạo điều kiện để các doanh nghiệp kiểm chứng mô hình kinh doanh trong điều kiện nới lỏng pháp lý, miễn là tuân thủ các quy định được thiết lập và có Giấy Chứng Nhận Tham Gia Cơ Chế Thử Nghiệm. Cách tiếp cận chủ động này thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc khuyến khích đổi mới đồng thời giám sát ổn định tài chính và bảo vệ người tiêu dùng.
- Luật Số 71/2025/QH15: Luật Công Nghiệp Công Nghệ Số
Có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, Luật Số 71/2025/QH15 về Công Nghiệp Công Nghệ Số là một cột mốc pháp lý quan trọng. Luật này chính thức công nhận tài sản ảo và tiền mã hóa một bước đi táo bạo, dù có phần chậm trễ có thể đưa Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực quản lý tài sản số.
Luật này quy định khung phân loại tài sản ảo và mở rộng cơ chế thử nghiệm cho các sản phẩm và dịch vụ công nghệ số. Đối với các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực tài sản số, đây là sự rõ ràng và hợp pháp hóa cần thiết, giúp giảm thiểu sự không chắc chắn về pháp lý. Luật cũng có các ưu đãi cho nghiên cứu và phát triển, hướng đến thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao trong công nghệ số. Cách tiếp cận toàn diện này phản ánh tầm nhìn dài hạn của Việt Nam nhằm xây dựng một nền kinh tế số phát triển, với trọng tâm là tính rõ ràng về mặt pháp lý và tăng trưởng chiến lược.
- Nghị Quyết Số 222/2025/QH15: Trung Tâm Tài Chính Quốc Tế
Bổ sung cho các tiến triển về pháp lý nêu trên là Nghị Quyết Số 222/2025/QH15 về Trung Tâm Tài Chính Quốc Tế tại Việt Nam (“Nghị Quyết về TTTCQT”), có hiệu lực từ ngày 01/09/2025. Nghị quyết này thể hiện tham vọng của Việt Nam trong việc nâng tầm vị thế trên bản đồ tài chính toàn cầu, với việc lựa chọn Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng là hai trung tâm tài chính quốc tế trong tương lai. Các lợi thế dự kiến bao gồm: nới lỏng kiểm soát ngoại hối; cấp phép riêng biệt cho các tổ chức ngân hàng (bao gồm việc thành lập ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên hoặc chi nhánh ngân hàng); phát triển thị trường vốn dành riêng cho các công ty khởi nghiệm với các cơ chế như gọi vốn cộng đồng hoặc chào bán cổ phần riêng lẻ. Đáng chú ý, nghị quyết cũng tích hợp cơ chế thử nghiệm fintech tại các trung tâm tài chính này và đưa ra các ưu đãi thuế hấp dẫn — ví dụ: thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong tối đa 30 năm cho các tổ chức đủ điều kiện, cùng các chính sách miễn/giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia, và chính sách xuất nhập cảnh nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao từ nước ngoài.
Động Thái Thị Trường và Hợp Tác Chiến Lược: Bên Ngoài Khuôn Khổ Pháp Lý
Bên cạnh các chính sách pháp lý, những hoạt động thị trường và hợp tác chiến lược gần đây tiếp tục thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực fintech tại Việt Nam:
- GM Vietnam – Vietnam Blockchain Week 2025 (01–02/08 tại Hà Nội): Sự kiện blockchain lớn nhất Đông Nam Á, khẳng định vai trò nổi bật của Việt Nam trên thị trường tài sản số và là nền tảng kết nối đầu tư, hợp tác trong ngành.
- Nghị Quyết Thí Điểm Thị Trường Tài Sản Số: Thủ tướng đã chỉ đạo soạn thảo nghị quyết thí điểm thị trường tài sản số vào giữa tháng 7/2025, thể hiện cam kết liên tục trong việc tinh chỉnh khuôn khổ pháp lý về tài sản số. Bản dự thảo nghị quyết thí điểm thị trường tài sản số đã được trình vào tháng 3/2025 và vẫn đang được xem xét — cho thấy chính sách pháp lý đang dần được cải tiến theo hướng linh hoạt để theo kịp sự thay đổi của công nghệ.
- Thúc Đẩy Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt: Thị trường ví điện tử và thẻ trả trước tại Việt Nam được dự báo đạt 7,19 tỷ USD vào cuối năm 2025, với mức tăng trưởng 26,6%/năm. Từ ngày 01/07, ví điện tử được công nhận chính thức là phương tiện thanh toán hợp pháp, tạo thuận lợi cho giao dịch và tăng cường tài chính toàn diện.
- An Ninh Mạng và Hạ Tầng Số: Việc Bộ Công An tiếp quản vốn nhà nước tại FPT Telecom thể hiện nỗ lực tăng cường an ninh mạng. Đồng thời, hợp tác giữa FPT, một bên cung cấp dịch vụ CNTT hàng đầu Việt Nam, và audax Financial Technology, một bên cung cấp giải pháp ngân hàng số, cho thấy chiến lược nâng cao năng lực ngân hàng số tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương và Trung Đông. Các hoạt động hợp tác này rất quan trọng để xây dựng hệ sinh thái fintech linh hoạt và chặt chẽ.
- Hội Nghị WFIS 2025 (World Financial Innovation Series): Tổ chức ngày 15–16/04 tại Hà Nội, quy tụ lãnh đạo công nghệ và doanh nghiệp từ các ngân hàng, công ty bảo hiểm lớn để thúc đẩy đối thoại và hợp tác trong ngành tài chính. WFIS 2026 sẽ diễn ra vào ngày 19–20/05 tại Hà Nội với kỳ vọng thu hút hơn 500 đại diện cấp cao từ ngân hàng, tổ chức tài chính, công ty fintech và tổ chức tài chính vi mô.
Tương Lai Được Định Hình Bởi Đổi Mới và Quản Lý Hợp Lý
Lĩnh vực fintech tại Việt Nam đang trải qua một cuộc chuyển mình sâu sắc nhờ sự kết hợp giữa tư duy pháp lý tiên tiến, nhu cầu thị trường ngày càng tăng và các mối quan hệ hợp tác chiến lược. Việc ban hành Nghị Định về Cơ Chế Thí Điểm Fintech, Luật Công Nghiệp Công Nghệ Số và Nghị Quyết về Trung Tâm Tài Chính Quốc Tế đã tạo nên một nền tảng pháp lý vững chắc cho đổi mới và thu hút đầu tư. Cùng với việc phổ biến các phương thức thanh toán số và các quan hệ đối tác chiến lược, Việt Nam đang định vị rõ ràng mình như một quốc gia dẫn đầu về tài chính số tại khu vực Đông Nam Á.
Đối với các doanh nghiệp đang hoạt động hoặc có ý định tham gia thị trường này, việc nắm vững các quy định pháp lý và hiểu biết về động thái thị trường sẽ là chìa khóa dẫn đến thành công.
